Związek Gmin Dolnej Odry, zwany dalej Związkiem jest komunalną osobą prawną w rozumieniu przepisu art. 64 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2015 r. poz. 1515 z późn. zm).
Członkami Związku są gminy, których Rady podjęły uchwałę o przystąpieniu do Związku.
W skład Związku Gmin Dolnej Odry wchodzi obecnie dwieście czterdzieści sołectw z siedemnastu Gmin z pięciu powiatów wymienione poniżej.
Powiat Pyrzycki:
Gmina Bielice
Gmina Kozielice
Gmina Lipiany
Gmina Warnice
Powiat Gryfiński:
Gmina Cedynia
Gmina Chojna
Gmina Moryń
Gmina Stare Czarnowo
Gmina Banie
Gmina Widuchowa
Powiat Myśliborski:
Gmina Boleszkowice
Gmina Nowogródek Pomorski
Powiat Choszczeński:
Gmina Krzęcin
Gmina Recz
Powiat Stargardzki:
Gmina Dolice
Gmina Marianowo
Gmina wiejska Stargard Szczeciński
1 lipca 2013 roku, to dzień od którego zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zwaną dalej ustawą, Gminy musiały rozpocząć działanie nowego systemu gospodarki odpadami.
Na podstawie art. 6c. ust 1. ustawy, Gminy zostały zobowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy.
Aby Gmina mogła wykonać obowiązek odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, przed lipcem 2013 r. wójt, burmistrz lub prezydent miasta musiał, zgodnie z art. 6d. ust. 1. ustawy, zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.
Wprowadzenie zapisów ustawy w życie nie obyło się bez problemów. Dość powszechnym zjawiskiem w Polsce stało się zaniżanie cen w pierwszych przetargach. Na początku w wielu Gminach ceny uzyskane po pierwszym przetargu były niższe niż szacowano, co przełożyło się na niewysokie opłaty dla mieszkańców. Zostało to przez wielu odbiorców usług odebrane jako pozytywne zjawisko konkurencyjnego kształtowania cen.
Niestety niskie ceny za świadczone usługi odbioru i zagospodarowania odpadów oferowane przez Firmy wygrywające pierwsze przetargi okazały się niejednokrotnie ceną nazywaną „ceną zakupu rynku”. Oznacza to, że Firma, która chciała „zdobyć” rynek, to jest świadczyć usługi odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych w danej Gminie, oferowała w pierwszym przetargu bardzo niską cenę, często nie zarabiając lub nawet ponosząc straty, po to żeby w kolejnym przetargu za świadczenie tych samych usług dać cenę znacznie wyższą. Przedsiębiorstwa te wiedziały, że po pierwszych latach funkcjonowania nowego systemu gospodarki odpadami rynek odpadów zostanie podzielony i zostaną na nim tylko te firmy, które otrzymały zlecenie w lipcu 2013 roku. Inne zaś firmy albo otrzymają podwykonawstwo, albo będą zmuszone zamknąć działalność wobec braku zleceń.
Mechanizmy te z różnym nasileniem można było zaobserwować na terenie całego naszego kraju.
W naszym regionie w 2013 roku do pierwszego przetargu nieograniczonego na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych stanęły dwa konsorcja Firm.
W skład pierwszego Konsorcjum weszły lokalne przedsiębiorstwa usług komunalnych, czyli Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Chojnie Sp. z o.o., Pyrzyckie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. Barlinek, Zakład Usług Komunalnych Sp. z o.o. Mieszkowice oraz firma EKO-MYŚL Sp. z o.o., będąca właścicielem instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, na którą zgodnie z przepisami trafiać miała większość odpadów odebranych od mieszkańców Związku w celu ich zagospodarowania.
W skład drugiego Konsorcjum weszły Firmy „JUMAR” Julian Maruszewski i Remondis Szczecin Sp. z o.o.
Wygrało wówczas drugie Konsorcjum, składając ofertę niższą o 120.253,68 złotych od oferty Spółek Komunalnych i Eko-Myśl Sp. z o.o.
Zgodnie z ówczesną ofertą, w okresie od 1 lipca 2013 r. do 31 grudnia 2014 r. Związek płacił Wykonawcy za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów komunalnych zmieszanych 480,60 złotych brutto, natomiast za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów komunalnych segregowanych 1,08 złotych brutto.
W roku 2014 Związek zorganizował dwa przetargi nieograniczone na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych na lata 2015-2017. Pomimo umożliwienia startu w przetargu nieograniczonej liczbie podmiotów do obu przetargów przystąpiło już tylko jedno Konsorcjum Firm „JUMAR” Julian Maruszewski i Remondis Sp. z o.o. oraz Eko-Myśl Sp. z o.o. Nie definiując przyczyn takiego stanu rzeczy brak innych oferentów przyczynił się do braku konkurencyjności.
Pomimo, że Związek Gmin spodziewał się, obserwując wydarzenia w innych gminach Polski, że podwyżka cen nastąpi, nie przypuszczano, że będzie ona aż tak znacząca.
Zgodnie z ofertą, w pierwszym przetargu Związek w latach 2015-2017 musiałby płacić Wykonawcy za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów komunalnych zmieszanych 594,00 złotych brutto, natomiast za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów komunalnych segregowanych 1244,16 złotych brutto oraz za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów wielkogabarytowych 1 026,00 złotych brutto.
Zaoferowane ceny znacznie przewyższały możliwości finansowe Związku, dlatego przetarg został unieważniony.
Ogłoszono kolejny przetarg. Tym razem ceny kształtowały się następująco, za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów komunalnych zmieszanych 583,20 złotych brutto, natomiast za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów komunalnych segregowanych 1144,80 złotych brutto oraz za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów wielkogabarytowych 1026,00 złotych brutto.
Przy takich cenach Zarząd Związku po raz kolejny unieważnił postępowanie przetargowe.
Władze Związku, nie widząc możliwości uzyskania w obecnym stanie (wobec braku konkurencji na rynku) niższych cen oraz w związku z brakiem czasu na ogłoszenie i rozstrzygnięcie kolejnego przetargu, przed końcem 2014 roku zleciły na podstawie art. 6f ustawy z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1399 z późn. zm.) odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych na rok 2015 jedynemu oferentowi, którym było Konsorcjum Firm „JUMAR” Julian Maruszewski, Remondis Szczecin Sp. z o.o. oraz Eko-Myśl Sp. z o.o.
Od 01.01.2015 roku do 31.12.2015 roku Związek Gmin Dolnej Odry płacił dla wymienionego Konsorcjum za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów komunalnych zmieszanych 572,40 zł brutto (wzrost o 19,1% w stosunku do cen z okresu 2013-2014), natomiast za odbiór i zagospodarowanie 1 tony odpadów komunalnych segregowanych 1 004,40 zł brutto (wzrost o około 93000% w stosunku do cen z okresu 2013-2014).
Wyjaśnię, że biorąc pod uwagę przyjęty przez Związek Gmin na mocy uchwały Zgromadzenia Związku obowiązek, wynikający z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zgodnie z którym właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez wyposażenie nieruchomości w pojemniki służące do zbierania odpadów komunalnych, władze Związku nie miały możliwości powierzenia zadania odbioru i zagospodarowania odpadów innej, tańszej firmie. Konsorcjum Firm „JUMAR” Julian Maruszewski, Remondis Szczecin Sp. z o.o. oraz Eko-Myśl Sp. z o.o. jako jedyne było w stanie zapewnić wymagane pojemniki, których liczba kształtuje się na poziomie około 23 000 sztuk na odpady zmieszane i około 2 000 sztuk na odpady segregowane.
Po dokonanych analizach, rozważeniu różnych wariantów, Zgromadzenie Związku zdecydowało o przekazaniu Mieszkańcom (zgodnie z ustawą) obowiązku wyposażenia nieruchomości w pojemniki na odpady komunalne zmieszane.
Prezentowany powyżej wzrost cen wymusił konieczność podwyższenia opłat pobieranych od Mieszkańców za odbiór i zagospodarowanie odpadów.
Jednocześnie Zgromadzenie Związku, w skład którego po listopadzie 2014 (po wyborach) weszło 8 nowych Wójtów i Burmistrzów potrzebowało czasu, aby zapoznać się z realiami i sytuacją na tzw. „rynku śmieciowym”.
Główny Księgowy Związku przedstawił w 2014 roku analizę, z której wynikało, że po podwyżce cen za odbiór i zagospodarowanie odpadów, stawki opłat powinny od 1 stycznia 2015 roku wynosić 15 zł za odpady zbierane selektywnie i 17 zł za odpady zmieszane.
Zgromadzenie podjęło jednak uchwałę o podwyżce opłat do poziomu 11 zł za odpady zbierane selektywnie i 17 zł za odpady zmieszane oraz uchwałę o likwidacji opłat od gospodarstw domowych powyżej 5 osób.
Podwyżka opłat pokrywała tylko w części miesięczne koszty jakie Związek ponosił na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych w roku 2015.
Nasuwa się pytanie, dlaczego Zgromadzenie określiło opłaty na poziomie niższym niż szacowane faktyczne koszty?
Zgromadzenie Związku określając wysokość opłaty kierowało się danymi Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), według których na terenie Gmin Członków Związku Gmin powinno zamieszkiwać około 93 500 mieszkańców. Jednak zgodnie z danymi wykazanymi przez właścicieli nieruchomości w deklaracjach o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, Związek Gmin zamieszkuje tylko około 72 000 osób.
Zgromadzenie Związku nakazało więc położenie nacisku na „odnalezienie” osób, które zamieszkują teren Związku, a nie złożyły deklaracji, bądź nie zostały objęte deklaracją.
Pracownicy biura Związku, opierając się na informacjach pozyskanych od pracowników Gmin, Sołtysów i pracowników Ośrodków Pomocy Społecznej, ustalają zgodność danych zawartych w deklaracjach z danymi faktycznymi. Wobec właścicieli nieruchomości, którzy uchylają się od obowiązku złożenia deklaracji i wnoszenia opłat, lub którzy w złożonej deklaracji poświadczyli nieprawdę, zostaną wszczęte postępowania zgodnie z art. 6o ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Ponadto Zgromadzenie Związku nakazało położenie nacisku na poprawienie ściągalności opłat, która na koniec roku 2014 wynosiła około 75%.
Ponad 12% spośród 72 000 osób zadeklarowanych nie wnosi opłat od początku obowiązywania nowego systemu gospodarowania odpadami. Kwota zadłużenia tych Mieszkańców wobec Związku od 1 lipca 2013 do grudnia 2015 roku narosła do około 2 700 000,00 zł. Wobec osób zalegających z opłatami Związek prowadzi na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2367 z późn. zm.) i Ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. 2014 r. poz. 1619 j.t. z późn. zm.) egzekucję należności pieniężnych z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, do której stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.
Przyjęte do określenia wysokości opłaty założenia i szacunki okazały się nazbyt optymistyczne.
Pomimo poprawy ściągalności opłat, która na koniec roku 2015 wyniosła około 88% oraz podjętych działań zmierzających do „odnalezienia” osób faktycznie zamieszkujących teren Związku, podwyżka opłat ustalona w grudniu 2014 roku była zdecydowanie za niska, co spowodowało drastyczny wzrost zadłużenia Związku Gmin.
W celu zatrzymania kroczącego zadłużenia w listopadzie 2015 roku Zgromadzenie Związku podjęło decyzję o kolejnej podwyżce opłat dla mieszkańców, ustalając, że od 1 stycznia 2016 roku stawki opłat będą wynosiły 15 zł za odpady zbierane selektywnie i 19 zł za odpady zmieszane. Nowe stawki pozwolą pokryć roczny koszt systemu gospodarki odpadami. Pozostał jeszcze problem pokrycia zadłużenia z roku 2015. W celu częściowej spłaty zadłużenia, Zgromadzenie Związku podjęło uchwałę o podniesieniu składki członkowskiej Gmin na rok 2015 do kwoty 15,10 złotych.
To jednak nie wystarczy, żeby doprowadzić finanse Związku do stanu, w którym system gospodarki odpadami będzie finansowany z racjonalnych opłat za gospodarowanie odpadami. Do tego potrzebna jest obniżka cen za odbiór i zagospodarowanie odpadów oferowana przez Firmy.
Rynek rządzi się swoimi prawami. I jeżeli na rynku nie ma konkurencji, to ceny rosną, a nie maleją. Dlatego widząc zagrożenie utraty płynności finansowej przez Związek, jeszcze z początkiem 2015 r., Zarząd Związku podjął działania zmierzające do stworzenia warunków dla większej konkurencji na rynku odpadów komunalnych.
Zarząd Związku przedstawił dla Zgromadzenia Związku projekt uchwały, na mocy której Zgromadzenie zdecydowało o podziale Związku Gmin na cztery sektory, co miało umożliwić udział mniejszych przedsiębiorstw w przetargu.
Ponadto Zarząd przedstawił projekt uchwały zmieniającej uchwałę Zgromadzenia Związku, na mocy której nastąpiło uchylenie obowiązku przejętego od właścicieli nieruchomości polegającego na wyposażeniu nieruchomości w pojemniki na odpady komunalne. Zmiana szeroko krytykowana przez Radnych Gmin i mieszkańców była niezbędna, w związku z dalszymi krokami zmierzającymi do stworzenia konkurencji na rynku.
Zarząd Związku przedstawił kolejny projekt uchwały, zgodnie z którym Zgromadzenie Związku postanowiło o utworzeniu Spółki Gmin Dolnej Odry Sp. z o.o., która miała za zadanie stanąć do przetargu nieograniczonego, organizowanego przez Związek Gmin, wymuszając tym samym zachowania konkurencyjne na rynku, a co się z tym wiąże, możliwość obniżenia cen za odbiór i zagospodarowanie odpadów.
Pomysł Zarządu, aby utworzyć Spółkę Gmin Dolnej Odry, pomimo szerokiej krytyki i niewielkich szans na powodzenie, okazał się „strzałem w dziesiątkę”.
Spółka Gmin Dolnej Odry Sp. z o.o. samodzielnie nie mogła wziąć udziału w przetargu, gdyż prawo określa wymagania stawiane podmiotom chcącym realizować usługi odbioru odpadów komunalnych, jak również chcącym wziąć udział w przetargu na świadczenie tych właśnie usług.
Między innymi firma musi posiadać odpowiednie zezwolenia określone w Ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21 z późn. zm.) oraz spełniać wymogi określone w Ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2013 poz. 1399 z późn. zm.) oraz w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (Dz. U. 2013 poz. 122).
Ponadto zgodnie z ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2015 poz. 2164 t.j.) Firma musi posiadać doświadczenie.
Spółka Gmin Dolnej Odry Sp. z o.o. nie posiadała kapitału na wyposażenie, nie posiadała również doświadczenia, dlatego stało przed nią ogromne wyzwanie, którym było pozyskanie partnera, z którym Spółka Gmin będzie mogła zawiązać Konsorcjum w celu złożenia wspólnej oferty w przetargu nieograniczonym pod nazwą „Odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych na terenie gmin położonych na terenie Związku Gmin Dolnej Odry z siedzibą w Chojnie”.
Prezes Spółki Gmin Dolnej Odry liczył na zainteresowanie współpracą przede wszystkim ze strony Spółek Gminnych, między innymi Gminy Dębno, Gryfino, Chojna, Pyrzyce, Barlinek, Mieszkowice, Myślibórz, Stargard, Choszczno. Prezesi Przedsiębiorstw Komunalnych jednak nie byli zainteresowani współpracą z nowym podmiotem gospodarczym.
Jednocześnie Prezes Spółki Gmin Dolnej Odry prowadził rozmowy z wieloma Prezesami firm prywatnych. Pomimo, że wiele osób wątpiło w powodzenie Spółki Gmin Dolnej Odry Sp. z o.o., Prezesowi udało się pozyskać Konsorcjanta, którym jest firma EKO FIUK Spółka Komandytowa.
EKO FIUK jest przedsiębiorstwem, które od 1997 r. zajmuje się gospodarką odpadami komunalnymi i przemysłowymi. Świadczy usługi wywozu, segregacji i utylizacji odpadów od przedsiębiorstw, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz klientów indywidualnych, współpracując z samorządami w zakresie gospodarki odpadami.
Oferta Konsorcjum SGDO Sp. z o.o. i EKO FIUK Sp. K. na realizację usługi odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych w latach 2016-2019 wyniosła 35 256 835,23 zł. brutto.
Oferta Konsorcjum Firm Remondis Sp. z o.o., „JUMAR” Julian Maruszewski i Eko-Myśl Sp. z o.o. na ten sam okres wyniosła 41 123 338,21 zł brutto.
Biorąc pod uwagę kryterium ceny oraz inne niecenowe kryteria oceny ofert, jako najkorzystniejszą Zamawiający wybrał ofertę Konsorcjum Firm Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe EKO-FIUK Sp. k. oraz Spółka Gmin Dolnej Odry Sp. z o.o.
W dniu 23 grudnia 2015 roku do Biura Związku Gmin Dolnej Odry wpłynęło odwołanie Konsorcjum Firm Remondis Sp. z o.o., „JUMAR” Julian Maruszewski i Eko-Myśl Sp. z o.o. do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w Warszawie, w którym Odwołujący zarzucał Zamawiającemu naruszenie art. 7 Prawa zamówień publicznych, wskazując, że Zamawiający, to jest Związek Gmin Dolnej Odry, prowadził postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób nie zapewniający uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców.
Dnia 12 stycznia 2016 roku ogłoszono wyrok Krajowej Izby Odwoławczej, w którym powództwo Konsorcjum Firm Remondis Sp. z o.o., „JUMAR” Julian Maruszewski i Eko-Myśl Sp. z o.o. zostało oddalone w całości.
Pomimo, że propozycje Zarządu Związku oraz decyzje Zgromadzenia Związku nie były popularne i wpłynęły na szerokie niezadowolenie Mieszkańców i radnych Gmin, to jednak dały możliwość zatrzymania wzrostu zadłużenia Związku Gmin oraz stworzyły warunki do wprowadzenia konkurencyjności na rynku odpadów komunalnych. Skutkiem tych działań była uzyskana w przetargu o prawie 6 000 000,00 zł niższa cena za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych, a to, po spłaceniu zadłużenia z roku 2015, które wyniosło około 3 180 500,00 zł, pozwoli na ewentualne, konieczne inwestycje, na przykład uruchomienie kolejnych punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych na terenie Gmin należących do Związku.
Zarząd Związku będzie również rekomendował dla Zgromadzenia podjęcie uchwały o obniżeniu opłat od Mieszkańców.
Korzystne rozstrzygnięcie przetargu umożliwi utrzymanie stałego poziomu opłat do 31 grudnia 2019 r.
Zarząd Związku Gmin Dolnej Odry